English

Yr wythnos ddiwethaf fe aethom ni i Gaerdydd ar gyfer y Diwrnod Bioamrywiaeth a noddwyd gan Carolyn Thomas AS. Rydym wedi bod yn siarad am rywogaethau mawndiroedd, o’n mwsoglau Sffagnwm sy’n adeiladu corsydd i’r gwlithlys cigysol hardd. Rydym yn arbennig o falch o fod wedi cael cyfle i siarad â’r Dirprwy Brif Weinidog Huw Irranca-Davies am gyfryngau posibl ar gyfer deddfwriaeth i ddod â gwerthu mawn i ben yng Nghymru.

Cyflwr mawndiroedd Cymru

Mae’r sefyllfa bresennol yng Nghymru yn debyg i’r sefyllfa yn Lloegr, gyda gwaharddiad ar werthu mawn garddwriaethol wedi’i gyhoeddi yn 2022. Daeth hyn ychydig yn hwyrach na’r cyhoeddiad gan lywodraeth y DU. Awgrymodd Cyfeillion y Ddaear mewn blog ar y pryd fod rhywfaint o ddryswch yn y Senedd ynghylch a allai Cymru ddeddfu ar ei phen ei hun. Yn wir, mae datganoli wedi cyflwyno cwestiynau heriol ynghylch deddfwriaeth mawn.

Felly ble rydym ni nawr? Y llynedd, galwodd llysgenhadon enwog ar ran yr Ymddiriedolaethau Natur, gan gynnwys Cel Spellman, Alison Steadman ac is-lywydd TWT Iolo Williams, yn gyhoeddus ar Lywodraeth Cymru i weithredu ar ei haddewid o ddeddfwriaeth. Yn y Peat-free Partnership, rydym wedi bod yn gweithio gyda’n partneriaid ni yng Nghymru i lobïo am ddeddfwriaeth yn uniongyrchol. Ond mae ymrwymiadau 2022 i roi terfyn ar werthu a chyflenwi mawn erbyn 2024 wedi pasio heb i unrhyw ddeddfwriaeth a fyddai’n cyflawni’r gofynion ddod i rym.

Mae’r pwysau i ddeddfu yma

Gydag etholiad nesaf y Senedd wedi’i drefnu ar gyfer 7^fed Mai 2026, mae pwysau i weithredu’n gyflym, cyn i bopeth gael ei ohirio. Mae ychwanegu 36 o aelodau newydd wedi cyflwyno newidiadau pellach i’r broses etholiadol a ffocws ychwanegol ar dymor etholiad Cymru. Yn ddelfrydol, byddai cael deddfwriaeth drwodd cyn y tymor etholiad yn darparu’r manteision mwyaf i fawndiroedd. Mae pob diwrnod heb ddeddfwriaeth yn ddiwrnod lle mae mawn yn cael ei gymryd o gorsydd a’i roi mewn bagiau, tra mae mawndiroedd wedi diraddio’n cynhyrchu tua 23,100 kt CO2e / y flwyddyn o nwy tŷ gwydr.

(c) Alan Hughes CC BY-SA 2.0

Mae dyhead am newid. Nid yw echdynnu mawn yn digwydd yng Nghymru mewn gwirionedd, ac mae nifer o raglenni adfer wedi’u creu i adfer mawndiroedd Cymru: y Rhaglen Gweithredu Mawndiroedd Cenedlaethol (NPAP), sydd ar ddechrau ei phumed blwyddyn ar hyn o bryd, neu CARE-PEAT, cydweithrediad ag Ewrop rhwng 2019 a 2023.  Yn 2024 cyhoeddwyd bod adfer mawndir wedi’i gyllido gan y llywodraeth wedi cyrraedd y targedau flwyddyn yn gynharach na’r disgwyl. Ond fel y trafodwyd yng nghyd-destun Gogledd Iwerddon y mis diwethaf, mae echdynnu’n tanseilio ymdrechion cadwraeth drwy ei effaith ddinistriol.

Mae’r ymdrechion adfer hyn yn cael eu gyrru gan ddiddordeb polisi mewn atebion sy’n seiliedig ar natur. Arweiniodd yr Ymchwiliad Bioamrywiaeth Dwfn a gomisiynwyd yn 2022 at ehangu’r NPAP gyda’r bwriad o gynhyrchu 45,000 ha o fawndiroedd wedi’u hadfer erbyn 2045.

Drwy ddeddfwriaeth mawn, rydym yn gobeithio gweld y diddordeb polisi’n cynyddu, ochr yn ochr â’r sefydliadau amgylcheddol ledled y DU sy’n galw am ailganolbwyntio gwleidyddol ar warchod byd natur.

Mae arnom angen eich help chi i gyflawni

Yn y cyfnod hollbwysig hwn, mae angen i wleidyddion Cymru siarad dros fawndiroedd a chadw’r pwysau ar roi terfyn ar werthu mawn.

Rydym yn eich annog i ysgrifennu at eich AS heddiw a gofyn iddo ef neu hi gefnogi’r bil i roi terfyn ar werthu mawn. Mae’r bil wedi’i drefnu ar gyfer ei ail ddarlleniad yn Nhŷ’r Cyffredin ar 4^ydd Gorffennaf, ac mae’n foment bwysig i ddangos bod gwarchod ein mawndiroedd yn flaenoriaeth uchel. Os ydych chi’n dymuno, gallwch hefyd gysylltu â’ch ASau rhanbarthol, a gofyn iddynt hyrwyddo mawndiroedd yn y Senedd hefyd.

Anfonwch eich llythyr yma gan ddefnyddio ein templed parod y gellir ei addasu!